Een goed jaar geleden ging ik naar een lezing over natuurfotografie in Aartselaar. De firma Hotz had Werner Van Steen uitgenodigd om een avond te spreken over zijn passie voor de natuur en zijn ervaringen als natuurfotograaf. Het werd een zeer boeiende en inspirerende avond waar vooral de warme persoonlijkheid van Werner en zijn oprechte liefde voor de natuur me zijn bijgebleven.
Recent kregen we de kans om Werner een aantal vragen te stellen die hij met veel plezier beantwoorde.
Naam Werner van Steen
Woonplaats Bonheiden
Beroep natuurfotograaf en vertegenwoordiger Petzl
Website www.wernervansteen.com
Facebook facebook.com/wernervansteenphotography
Het fotovirus kreeg ik door mijn vader die in de jaren '70 vaak bezig was met fotografie. Hij had zijn eigen donkere kamer gebouwd en ik vond het fascinerend om te zien hoe een vel wit fotopapier na drie baden resulteerde in een zwart-wit foto... Toen ik 8 jaar was kreeg ik van mijn vader een eerste camera en de allereerste foto's die ik nam waren tijdens school skiklassen in Oostenrijk. Toen ik 16 was ging een camera met autofocus mee tijdens beklimmingen in de Alpen. Natuurlijk nog met dia rolletjes. Nadien was ik begaan met het extreme rotsklimmen en nam ik zelden nog een camera ter hand. Pas toen ik stopte met het klimmen en verre reizen begon te maken kreeg ik terug zin in fotografie. In 1998 Reed ik met de auto vanuit Calgary (Canada) helemaal tot in Fairbanks - Alaska via de befaamde Alaska Highway. Hier zag ik een aantal keren beren langs de weg. Toen ik terug thuis kwam en de dia filmpjes bekeek was ik niet meer tevreden over de kwaliteit van mijn beelden. Ik kocht een boek over natuur en wildlife fotografie en als autodidact ging ik thuis in de velden experimenteren met diafragma en sluitertijden en fotografeerde de meest simpele onderwerpen die op mijn pad kwamen om feeling te krijgen met compositie en hoe een camera drie dimensionale beelden omvormt naar slechts twee dimensies. Van elke opname noteerde ik wat ik had gedaan want in tegenstelling tot het digitale tijdperk kon men destijds nog geen display raadplegen.
Het jaar daarop had ik genoeg geld bijeen gespaard om beter fotomateriaal te kopen waaronder de toenertijd zeer befaamde Canon Eos 1V HS camera en een Canon EF 300mm f2.8 lens. In 1999 besloot ik opnieuw naar Alaska te reizen met als doel de bruine beren te fotograferen. Terug thuis kwam ik tot de ontdekking dat er een beeld bij zat van een bruine beer die een zalm trachtte te vangen en het werd één van mijn meest befaamde foto's, zelfs nog vandaag de dag. Vrienden motiveerden me vanaf dan om meer te doen met fotografie.
In de jaren '70 namen mijn ouders me als tiener bijna ieder weekend mee naar de Hoge Venen waar we vaak lange wandeltochten op kompas maakten. Daar ontdekte ik dat ik mij veel beter voelde in de natuur dan in een stad of op school tussen massa's mensen. En dat is zo gebleven. Vandaar ook dat het bijna logisch was dat ik binnen de fotografie voor het onderwerp natuur koos. Heel in het begin (1999 en 2000) experimenteerde ik ook wat met model fotografie en ik boekte best wel goeie resultaten maar het was niet het pad dat mijn hart me
Ik vindt mezelf een ramp op gebied van macro fotografie en ik voel me er ook niet toe aangetrokken. Meer nog ik wordt er zelfs nerveus van om op die luttele centimetertjes te focussen! Voor mij is natuurfotografie het weergeven van ruimte, de grootsheid van de schepping,...
Nee, alles autodidact uit boeken geleerd en met vallen en opstaan. Het meeste heb ik geleerd uit fouten maken en dat was vaak aan de orde in het begin van mijn carrière, zeker als het snel moest gaan omdat de ideale omstandigheden in de natuur vaak heel kort van duur zijn. Pas nadien realiseer je je dan dat je niet genoeg had gediafragmeerd of de verkeerde lens op je camera had zitten. Vooral de juiste lichtmeting was in de tijd dat ik nog met diafilm werkte een ware sinecure en catastrofaal indien met er een fractie naast zat. Tegenwoordig met digitaal kan men direct het resultaat van een opname checken en corrigeren. Het is allemaal veel toegankelijker geworden op gebied van techniek. Ik beklaag me echter de harde leerschool van het dia tijdperk niet want het leerde me tevens om enkel de camera uit de rugzak te halen wanneer de omstandigheden ideaal zijn!
Het is één van mijn twee beroepen. Met natuurfotografie bereikt je slechts een klein deel van het publiek in tegenstelling tot productfotografie, modefotografie, trouwfotografie,... Ook is het zo dat beeldbanken overspoelt worden met beelden van dieren en jammer genoeg is de haartooi van een grizzly beer niet mode gebonden waardoor een beeld van dieren jarenlang kan mee draaien. Sinds enkele jaren heb ik een contract met Getty Images, 's wereld grootste beeldbank. Via hun website kunnen allerhande klanten (onder andere) mijn beelden kopen. De gemiddelde opbrengst per beeld is een 70 euro maar er zijn ook al beelden van me verkocht die genoeg geld in het laatje brachten om een hele reis mee terug te betalen. Desalniettemin heb ik nog een job daarnaast nodig om de vele reizen én het fotomateriaal te kunnen betalen. Die andere job is de vertegenwoordiging van het merk Petzl in de Benelux waar ik ooit als jonge knaap en fervent klimmer ben ingestapt als zelfstandige. Veel mensen zijn jaloers op mijn situatie en de tijd dat ik kan reizen maar vergeten vaak dat het me bijna 20 jaar heeft gekost om de situatie van heden op te bouwen. Ik heb op vele vlakken zwarte sneeuw gezien maar ben er alleen maar sterker uit gekomen.
Een reflectie van mezelf, een gevoel, een gemoedstoestand, het creëren van een project, het er naartoe leven, omgaan met vaak veel frustraties omdat de natuur nu eenmaal alle touwtjes in handen heeft als het aankomt op omstandigheden en uiteindelijk (soms pas na weken of maanden) de enorme voldoening bij het slagen van het project. Zo ben ik ooit 8 maanden bezig geweest met het maken van een beeld van een ijsvogeltje. En in de Alpen wordt ik steeds weer opnieuw uitgedaagd om mezelf te motiveren als de omstandigheden niet waren waar ik op had gehoopt. Recent nog liep ik enkele uren lang samen met mijn vriendin Marion in de Dolomieten naar een plek van waar ik als doel had om sterrensporen te fotograferen boven een berg. Maanden van tevoren had ik een tijdspanne van 10 dagen gevonden waarin de condities voor het maken van sterrensporen optimaal waren. Al de hele tijd echter waren de weersvoorspellingen slecht tot er opeens een heldere nacht werd voorspeld. Alles bij elkaar hadden we meer dan 40kg aan foto- en bivakmateriaal naar boven gesleurd en uiteindelijk is er mist ontstaan die de god ganse nacht is blijven hangen tussen de bergen. Ik heb zelfs de camera niet uit de rugzak gehaald.
Bij het geven van lezingen of exposities vertel ik ook aan de mensen dat het resultaat - de beste foto's - die ik laat zien slechts 10% (of minder) vertonen van alles wat er rond hangt want 90% van de tijd keer ik terug zonder een goed beeld omdat de omstandigheden niet ideaal waren. Tenzij ik het hen vertel, zien mensen vaak niet wat er allemaal nodig is om een goeie foto te maken. Ze zien niet welke inspanningen er nodig zijn om tot 5600m hoogte te klimmen om foto's te maken van Mount Everest, de zeven dagen dat ik vast zat in een sneeuwstorm in een tentje van 4 vierkante meter, de vele prachtige dieren die voor mijn lens passeerden maar onder slecht licht, de ettelijke keren dat ik uit de Alpen terug keerde zonder enig resultaat enz. Ik kan bijna een boek vullen met anekdotes van wat er allemaal niet lukte.
Maar ik begrijp ze heel goed want ook ik maakte die fout heel in het begin: ik zag ooit op de cover van een boek een mooie foto van een bizon met sneeuw op zijn kop. Ik was van mening dat het volstond om met een goeie camera op zak in de winter naar Yellowstone National Park te vliegen en de bizons zouden zich wel laten zien. De realiteit was echter ver van het ideaal beeld dat ik voor ogen had...
Omdat fotografie kunst is en daardoor interpreteerbaar, is het altijd moeilijk om te oordelen over een foto. Wat voor de ene fotograaf wordt aanzien als een topfoto is voor een ander misschien brol van de hoogste plank. Een vriend van me - Vincent Munier - is wereldberoemd geworden met foto's waarbij de belichting helemaal niet optimaal was maar hij weet ze een dusdanige eigen tint te geven dat ze prachtig zijn. Voor mij persoonlijk is een goede foto een beeld waarin de omstandigheden allemaal lijken samen te vloeien in die ene fractie van tijd. Dat kan bijvoorbeeld een dier zijn dat in de richting van de camera kijkt onder een prachtig licht met een schitterende achtergrond of de spiegeling van bergen onder mooi warm avondlicht met een dramatische wolkenlucht èn reflecterend in een rimpelloos bergmeertje. Met de jaren ben ik ook steeds kritischer geworden op mezelf en worden de uitdagingen om iets te realiseren ook steeds moeilijker. Vaak balanceer ik daardoor op een smalle richel met langs de ene kant de hoogste graad van vreugde en langs de andere de hoogste graad van teleurstelling.
Door de jaren heen heb ik een lijstje van projecten opgebouwd waarvan ik de inspiratie vaak uit boeken haalde. Nagenoeg alles ter wereld is vandaag de dag gefotografeerd, dus het is best moeilijk om met iets totaal nieuw uit te pakken. Soms worden nog nieuwe diersoorten ontdekt of plekjes waar nooit een mens voet zette, maar ook die worden schaars. De uitdaging nu ligt er in om thema's op een andere manier in beeld te brengen. Dat is ook een evolutie die ik bij mezelf merkte. In het begin ben je blij als je je eerste luipaard ziet, je adrenaline stroomt door je aderen en ondanks de knalharde middagzon maakt je een foto van het luipaard dat amper zichtbaar is in het dichte gewas. Toch ben je super blij en geef je het beeld de hoogste sentimentele kwalificatie. Na een tijd echter verlang je om een luipaard te fotograferen onder de gloed van de ochtendzon en dan begint de uitdaging om op zoek te gaan naar de ideale locatie, de ideale periode,...
Moeilijke vraag. Maar in mijn top 3 zitten zonder twijfel Alaska, de Dolomieten en Californië. Omdat ik niet goed tegen hitte kan ben ik eerder aangetrokken tot koudere streken.
Een mega uitbarsting van de Etna vulkaan!
Hangt af van het onderwerp (landschappen of dieren) maar een 24-70mm en een 70-200mm laat ik nooit thuis.
Op gebied van natuurfotografie is geduld dé grootste troef en positief leren omgaan met frustraties. En dat is niet alleen voor beginnende natuurfotografen een gouden tip maar ook nog steeds voor mezelf!