Het belangrijkste materiaal voor een wandelaar is comfortabel schoeisel. Er zijn ontelbare degelijke merken op de markt en nog meer modellen om uit te kiezen. Hierdoor is het vaak moeilijk om het bos nog door de bomen te zien. Een schoen heeft twee functies. Enerzijds bieden ze steun en verhogen de stabiliteit tijdens het wandelen, lopen of klimmen. Anderzijds beschermen ze onze voeten tegen externe factoren als rotsen, zand, vocht, lage temperaturen,...
Om schoenen te kunnen vergelijken moet je aandacht schenken aan een aantal factoren: gewicht, waterdichtheid en steun.
Het is vrij simpel: hoe lichter je schoeisel, hoe minder moeite het kost om ermee te stappen. Tegenwoordig proberen alle degelijke fabrikanten van bergschoenen zonder kwaliteit- en comfortverlies het gewicht van hun modellen te reduceren. Vergelijk maar eens een zware bergschoen van 15 jaar geleden met de huidige lichtgewicht modellen.
Zijn de schoenen waterbestendig? Dit is een belangrijke vraag die je je moet stellen. Vochtige voeten krijgen sneller blaren. Het drooghouden van je voeten is dan ook van prioritair belang om comfortabel op trektocht te gaan. Het is niet alleen belangrijk om je te beschermen tegen vocht van buitenaf (sneeuw of regen). Tijdens het wandelen gaan ook je eigen voeten transpireren waardoor ventilatie nodig is. Vele schoenen zijn dan ook gevoerd met een speciaal membraan dat ondoorlatend is langs buiten maar ventilerend langs binnen (bv. Gore Tex).
Een goede schoen geeft je enkelgewricht meer steun en verhoogt daardoor aanzienlijk je stabiliteit op ruw terrein. Hoe hoger dus de schoen, hoe meer steun je enkel krijgt. Maar hou ook rekening met de breedte van je voet. Elke voet is immers verschillend. Verzeker je ervan dat de schoen goed aansluit en de welving van je voet goed ondersteunt. Indien nodig kunnen extra zooltjes het comfort en de stabiliteit nog extra verhogen.
De zolen vormen je contactpunt met de ondergrond. Een goede zool met voldoende grip is dus erg belangrijk. De zolen zijn gemaakt uit een stevige rubber (bv. Vibram) en hebben vaak een diep uitgesneden profiel. Hoe harder de ondergrond, hoe minder groep. Hoe zachter de ondergrond, hoe dieper het profiel van de zool zich drukt in het terrein. Door gebruik van verschillende rubbers en andere kunststoffen vangt de zool de eerste schokken op. Om voldoende steun te kunnen geven is de zool stijf maar soepel genoeg om de natuurlijke beweging van je voeten tijdens het wandelen toe te laten.
Vroeger werden wandelschoenen consequent uit leer vervaardigt. De voordelen hiervan zijn gekend: leer zet zich naar je voet en is zeer sterk en slijtvast. Tegenwoordig gebruikt men synthetische materialen vaak in combinatie met leer. Om de voet extra te beschermen tegen lage temperaturen, worden bepaalde modellen gevoerd met extra isolatie (bv. Primaloft).
Veters zijn gemaakt uit gevlochten nylondraden. Om de veters te bevestigen zijn er ook verschillende manieren. Veterogen worden vaak gebruikt op lichtere schoenen aangezien zij onder druk durven scheuren. D-ringen zijn aan de schoen verbonden en scheuren minder snel door maar geven soms een pijnlijke knelling. Haakjes zijn open en laten toe om de schoen snel aan en uit te doen. Bij webbing loopt de veter door uit stof gestikte lussen. Vaak worden deze dichtsnoermogelijkheden in combinatie gebruikt.
Een goede bergwandelschoen kost geld. Veel geld. Bedenk daarom op voorhand goed wat je eisen zijn. Voor wat ga je de schoen gebruiken? Ga je de schoen regelmatig gebruiken? Voor goede, stevige schoen betaal je tegenwoordig snel 175 euro. Dit is een pak geld, maar bedenk dat je voeten je overal heenbrengen. Pijnlijke voeten betekent vaak het einde van de trip.
Tip: Italianen zijn meester-schoenmakers met een lange traditie. Denk maar aan de gerenommeerde merken als Asolo, Scarpa, La Sportiva, Garmont, Zamberlan, AKU, Kayland,... De prijzen van bergschoenen in Zuid-Europa zijn dan ook vaak gevoelig lager dan in België.
Eén wandelschoen voor alle buitensportactiviteiten bestaat jammer genoeg niet. Er zijn tal van modellen: van open sandalen tot expeditiebotten. Om het aanbod overzichtelijk te houden, werd een categorisering gemaakt van A (lichte schoenen) tot D (zware bergschoenen). Bij het zoeken en kiezen van geschikte bergschoenen is het belangrijk om minstens noties te hebben van deze onderverdeling.
Onder deze categorie vallen de lichtste die er op de markt zijn. Deze bieden vaak minder steun en hebben een flexibele zool. De lichtste A-schoenen zijn sandalen. Deze bieden amper steun en bescherming, maar zijn (meestal) comfortabel om te lopen en ideaal om je voeten te verluchten. Ook de zogenaamde trail-running schoenen vallen onder deze categorie. Dit zijn licht verstevigde loopschoenen met een profielzool waardoor ze geschikt zijn voor ruwer terrein. Bij minder geaccidenteerd terrein zijn deze comfortabele schoenen ook geschikt om te wandelen.
Dit zijn de lichtgewicht wandelschoenen en zien eruit als de traditionele wandelschoen. Ze bieden dus meer steun en zijn uit duurzamer materiaal gefabriceerd. Niettemin blijven ze vrij licht en zijn ze niet altijd geschikt voor vochtig terrein. B-schoenen zijn ideaal voor dagtochten en eenvoudige meerdaagse trekkings.
C-schoenen zijn een klasse zwaarder en ontwikkeld voor ruw terrein. Het verschil tussen een lichte C-schoen en een zware is soms erg groot. Over het algemeen is een C-schoen technisch opgebouwd met versterkte zolen, randen, neuzen en hielen. Ze bieden aanzienlijk meer steun aan de enkels en zijn gevoerd met een waterdicht gore-texmembraan. C-schoenen zijn geschikt voor tochten over rotspaden en in het hogere gebergte. Een zware variant heeft een stugge zool en daardoor geschikt voor gebruikt met stijgijzers.
De bergschoenen die onder deze laatste categorie vallen zijn specifiek ontworpen voor het alpinisme. Deze schoenen zijn vaak gevoerd met extra isolatie, bieden veel bescherming door rubberen stootranden, hebben zeer stugge zolen en zijn voorzien op het gebruik van stijgijzers (bevestigingspunten op hiel en tip). Ook de schaalschoenen vallen onder deze categorie. Schaalschoenen bestaan uit twee delen. Een buitenschoen uit kunststof (de schaal) in combinatie met een uitneembare binnenschoen. Deze schoenen zijn uitermate geschikt voor activiteiten bij extreem lage temperaturen (ijsklimmen en expedities).